Otyłość i nadwaga

Kluczowe fakty WHO dotyczące nadwagi i otyłości:

• Wskaźnik otyłości na świecie niemal się potroił od 1975 roku.
• W 2016 r. ponad 1,9 miliarda dorosłych w wieku 18 lat i starszych miało nadwagę, a z nich ponad 650 milionów było otyłych.
• 39% dorosłych w wieku 18 lat i więcej miało nadwagę w 2016 r., a 13% z nich było otyłych.
• Większość ludności świata żyje w krajach, w których nadwaga i otyłość zabija więcej osób niż niedowaga.
• 41 milionów dzieci w wieku poniżej 5 lat miało nadwagę lub były otyłe w 2016 roku.
• Ponad 340 milionów dzieci i młodzieży w wieku 5-19 lat miało nadwagę lub były otyłe w 2016 roku
• Otyłości można zapobiec.

Co to jest nadwaga i otyłość?

Nadwaga i otyłość są określane jako nadmierna akumulacja tłuszczu, która może mieć negatywny wpływ na zdrowie.

Indeks masy ciała (BMI) to prosty wskaźnik masy ciała na osobę, który jest powszechnie używany do klasyfikowania nadwagi i otyłości u dorosłych. Jest on zdefiniowany jako waga osoby w kilogramach podzielona przez kwadrat jego wzrostu w metrach (kg / m²).

Innym, coraz popularniejszym sposobem regularnego sprawdzania wagi jest wykonanie analizy składu ciała metodą bioimpedancji elektrycznej BIA przy pomocy profesjonalnych aparatów lub domowych monitorów do pomiaru impedancji. Analizatory składu ciała pozwalają na określenie nie tylko wagi ciała, ale także obliczają stopień obtłuszczenia organizmu, obliczają masę mięśni czy poziom nawodnienia. Pogłębiona informacja o swoim ciele daje możliwość zaplanowania indywidualnego, a co za tym idzie skuteczniejszego planu pro-zdrowotnego, obejmującego zdrową dietę i zakres ćwiczeń oraz pozwala na bieżąco monitorować postępy osiąganego celu.

Fakty dotyczące nadwagi i otyłości

Niektóre globalne szacunki Światowej Organizacji Zdrowia podają że:

• W 2016 r. ponad 1,9 miliarda dorosłych w wieku 18 lat i starszych miało nadwagę. Spośród nich ponad 650 milionów dorosłych było otyłych.
• W 2016 r. 39% dorosłych w wieku 18 lat i więcej (39% mężczyzn i 40% kobiet) miało nadwagę.
• Ogółem w 2016 r. Około 13% światowej populacji dorosłych (11% mężczyzn i 15% kobiet) było otyłych.
• Otyłość na świecie prawie się potroiła w latach 1975-2016.
• W 2016 r. około 41 milionów dzieci w wieku poniżej 5 lat miało nadwagę lub było otyłych. Kiedyś problem nadwagi i otyłości uważany był za domenę krajów o wysokich dochodach, ale obecnie wzrasta w krajach o niskim i średnim dochodzie, szczególnie w miastach. W Afryce liczba dzieci z nadwagą poniżej 5 lat wzrosła o prawie 50 procent od 2000 roku. Prawie połowa dzieci poniżej 5 roku życia, które miały nadwagę lub otyłość w 2016 roku, mieszkała w Azji.
• Ponad 340 milionów dzieci i młodzieży w wieku 5-19 lat miało nadwagę lub było otyłych w 2016 roku.
• Rozpowszechnienie nadwagi i otyłości wśród dzieci i młodzieży w wieku 5-19 lat wzrosło dramatycznie z zaledwie 4% w 1975 r. do nieco ponad 18% w 2016 r. Wzrost wystąpił podobnie wśród chłopców i dziewcząt: w 2016 r. 18% dziewcząt i 19 % chłopców miało nadwagę.
• Podczas gdy niewiele ponad 1% dzieci i młodzieży w wieku 5-19 lat było otyłych w 1975 r., więcej niż 124 milionów dzieci i nastolatków (6% dziewcząt i 8% chłopców) było otyłych w 2016 r.
• Liczba zgonów na świecie powiązana jest w większym stopniu z nadwagą i otyłością niż niedowagą. Na całym świecie jest więcej osób otyłych niż z niedowagą - ma to miejsce w każdym regionie z wyjątkiem części Afryki Subsaharyjskiej i Azji.

Co powoduje otyłość i nadwagę?

Podstawową przyczyną otyłości i nadwagi jest brak równowagi energetycznej pomiędzy spożywanymi kaloriami i wydatkowanymi kaloriami.
Na całym świecie nastąpiło:

• zwiększone spożycie żywności o dużej zawartości tłuszczu,
• spadek aktywności fizycznej spowodowany coraz bardziej statycznym charakterem wielu form pracy, zmieniającymi się środkami transportu i rosnącą urbanizacją,
• zmiany wzorców żywieniowych i aktywności fizycznej są często wynikiem zmian środowiskowych i społecznych związanych z rozwojem i brakiem polityki wspierającej w takich sektorach jak zdrowie, rolnictwo, transport, urbanistyka, środowisko, przetwórstwo żywności, dystrybucja, marketing i edukacja.

Jakie są wspólne konsekwencje zdrowotne nadwagi i otyłości?

Podwyższone BMI jest głównym czynnikiem ryzyka chorób niezakaźnych, takich jak:

• choroby sercowo-naczyniowe (głównie choroby serca i udar), które były główną przyczyną śmierci w 2012 r .,
• cukrzyca,
• zaburzenia mięśniowo-szkieletowe (szczególnie choroba zwyrodnieniowa stawów - wysoce upośledzająca choroba zwyrodnieniowa stawów),
• niektóre nowotwory (w tym śluzówki macicy, sutka, jajnika, prostaty, wątroby, pęcherzyka żółciowego, nerek i okrężnicy).

Ryzyko wystąpienia tych chorób niezakaźnych wzrasta wraz ze wzrostem BMI.

Otyłość u dzieci wiąże się z większą szansą na otyłość, przedwczesną śmierć i niepełnosprawność w wieku dorosłym. Jednak oprócz zwiększonego ryzyka w przyszłości, otyłe dzieci doświadczają trudności w oddychaniu, zwiększonego ryzyka złamań, nadciśnienia, wczesnych markerów chorób sercowo-naczyniowych, insulinooporności i efektów psychologicznych.

Wiele krajów o niskich i średnich dochodach stoi obecnie w obliczu "podwójnego obciążenia" z powodu chorób. Podczas gdy kraje te nadal zajmują się problemami chorób zakaźnych i niedożywienia, doświadczają również gwałtownego nasilenia czynników ryzyka chorób niezakaźnych, takich jak otyłość i nadwaga, zwłaszcza w środowisku miejskim. Nierzadko zdarza się, że niedożywienie i otyłość występują w tym samym kraju, w tej samej społeczności a nawet domu.

Dzieci w krajach o niskim i średnim dochodzie są bardziej narażone na niewłaściwe żywienie zarówno w okresie płodowym, niemowlęcym i później. Jednocześnie dzieci te są narażone na produkty o wysokiej zawartości tłuszczu, o wysokiej zawartości cukru, o wysokiej zawartości soli, o dużej gęstości energetycznej i o niskiej zawartości mikroelementów, które są zazwyczaj tańsze, ale jednocześnie uboższe w dobrej jakości składniki odżywcze. Te wzorce żywieniowe, w połączeniu z mniejszą aktywnością fizyczną, powodują gwałtowny wzrost otyłości u dzieci, podczas gdy kwestie niedożywienia pozostają nierozwiązane.

Jak zmniejszyć nadwagę i otyłość?

Nadwadze i otyłości, a także powiązanym z nimi chorobami niezakaźnymi, można w dużej mierze zapobiec. Odpowiednie instytucje i środowiska powinny kształtować u ludzi prawidłowe nawyki przy dokonywaniu wyborów żywieniowych oraz zachęcać do regularnej aktywności fizycznej, wskazywać najbardziej dostępne i niedrogie możliwości, a tym samym zapobiegać nadwadze i otyłości.

Na poziomie indywidualnym ludzie powinni:

• ograniczyć spożycie tłuszczów i cukrów,
• zwiększyć spożycie owoców i warzyw, a także roślin strączkowych, pełnych ziaren i orzechów, 
• angażować się w regularną aktywność fizyczną (60 minut dziennie dla dzieci i 150 minut w tygodniu dla dorosłych).

Indywidualna odpowiedzialność może przynieść tylko pełny efekt tam, gdzie ludzie mają dostęp do zdrowego stylu życia. Dlatego na poziomie społecznym ważne jest wspieranie osób w przestrzeganiu powyższych zaleceń, stałe wdrażanie konkretnych strategii, które umożliwiają regularną aktywność fizyczną i zdrowsze wybory żywieniowe, przystępne cenowo i łatwo dostępne dla wszystkich, w szczególności dla najbiedniejszych. Przykładem takiego działania jest podatek od słodkich napojów.

Przemysł spożywczy powinien odgrywać znaczącą rolę w promowaniu zdrowej diety poprzez:

• zmniejszanie zawartości tłuszczu, cukru i soli w przetworzonej żywności;
• zapewnienie, że zdrowe i odżywcze wybory są dostępne dla wszystkich konsumentów;
• ograniczanie wprowadzania do obrotu żywności bogatej w cukry, sól i tłuszcze, w szczególności żywność skierowaną do dzieci i młodzieży; 
• zapewnienie dostępności zdrowych wyborów żywieniowych i wspieranie regularnej aktywności fizycznej w szkole i miejscu pracy.

Odpowiedź WHO

Przyjęty przez Światowe Zgromadzenie Zdrowia w 2004 r.dokument "Światowa strategia WHO dotycząca diety, aktywności fizycznej i zdrowia" opisuje działania niezbędne do wspierania zdrowego odżywiania i regularnej aktywności fizycznej. Strategia wzywa wszystkie zainteresowane strony do podjęcia działań na poziomie globalnym, regionalnym i lokalnym w celu poprawy diety i wzorców aktywności fizycznej.

Deklaracja polityczna posiedzenia Wysokiego Szczebla Zgromadzenia Ogólnego Organizacji Narodów Zjednoczonych w sprawie zapobiegania i kontroli chorób niezakaźnych z września 2011 r. uznaje kluczowe znaczenie ograniczenia niezdrowej diety i braku aktywności fizycznej. Deklaracja polityczna zobowiązuje się do postępów w realizacji "Globalnej strategii WHO na temat diety, aktywności fizycznej i zdrowia", w tym, w stosownych przypadkach, poprzez wprowadzenie polityk i działań mających na celu promowanie zdrowego żywienia i zwiększanie aktywności fizycznej w całej populacji.

WHO opracowało również "Globalny plan działania na rzecz zapobiegania i kontroli chorób niezakaźnych 2013-2020", którego celem jest osiągnięcie zobowiązań wynikających z Deklaracji politycznej ONZ w sprawie chorób niezakaźnych, która została zatwierdzona przez szefów państw i rządów we wrześniu 2011 r. "Globalny plan działania" przyczyni się do postępu w realizacji 9 globalnych celów dotyczących NCD, które mają zostać osiągnięte do 2025 r., W tym 25% względnego zmniejszenia przedwczesnej umieralności z powodu chorób niezakaźnych do 2025 r. I zatrzymania wzrostu globalnej otyłości w celu dostosowania do wskaźników z 2010 r. .

Światowe Zgromadzenie Zdrowia z zadowoleniem przyjęło sprawozdanie Komisji w sprawie walki z otyłością u dzieci (2016 r.) i jej 6 zaleceń dotyczących walki z otyłością i krytycznymi okresami w życiu, aby zwalczyć otyłość dziecięcą. Plan wdrożenia, który ma na celu ukierunkowanie krajów na podjęcie działań w celu wdrożenia zaleceń Komisji, został przyjęty z zadowoleniem przez Światowe Zgromadzenie Zdrowia w 2017 r.

Źródło: World Health Organization, www.who.int